Tuesday, December 14, 2010

तीनतले जिल्लाका बालक्लबसँग जोडिएका तीन कुरा

This article was originally published on Baal Indreni Child Magazine
केबी रानामगर

बालक्लबको बिकासक्रम बालबालिकाको क्षेत्रमा नेपालमा भएको प्रगतिको एउटा उत्कृष्ट उदहारण हो । अझ नवलपरासी यसमा पछी पर्ने त सवाल नै भएन । तीन तले जिल्लाका तीन फरक आर्थिक, सामाजिक र भौगोलिक परिवेशका बिच यो जिल्ला देशभरमै बालक्लबको लागि उदहारण्ीाय जिल्ला बन्यो । यहाँका बालक्लबहरुका सफलताका कथा देश भित्र र बाहिर उक्तिकै ममनिय कार्यका रुपमा लिइन्छ । कतिले त नवलपरासी त्यसै भएर होला, बालक्लबको राजधानी पनि भन्न भ्याए । सायद भएरै होला । नेपालमै बालक्लबको उद्यगम जिल्ला भएकोले पनि यसको बेग्लै महत्व छ । नवलपरासीमा पछिल्लो एक दशक लामो बालक्लबसँगको अनुभव मेरा निम्ति निकै रमाइलो र उत्साहप्रद रह्यो । एउटा बिकट गाउँको बालक्लबबाट बाल अधिकार प्राप्तीको लागि चालेको कदम पछी जिल्ला स्तरीय बाल क्लब नेटवर्कमार्फत नीति निर्माण तहसम्म पुग्दा बालक्लब मेरा लागि जिवनको एउटा महत्वपूर्ण सारथी बनेको अनुभव हुन्छ । यस आलेखमा बालक्लबसँग जोडिएका तीन सवालको उत्तर दिन खोज्दैछु । उत्तर परिक्षामा सधै सही नहुन पनि सक्छ । त्यो त परिक्षार्थिको बुझाई मात्र हो । तर उत्तर नै दिन नखोज्नु मूर्खता हो । म यहाँ त्यही उत्तर दिँदैछु, जो मेरो मानसपटलले बुझ्यो ।

तीन सारथी

बाहिरबाट देख्नेले नवलपरासीमा बालक्लबले मारेको यो फड्कोलाई सामान्य रुपमा लिएका होलान् । तर यसमा धेरैको ठूलो मिहिनेत र त्याग मिसिएको छ । बालक्लबका सदस्यहरुको लगनशीलता र मिहीनेतले त यसमा ठूलो अर्थ राख्छ नै । तर अन्य तमाम बयस्यक महानुभावबाट यहाँ तीन प्रमुखलाई बालक्लब हाँक्ने सारथीको रुपमा लिएको छु । खगेन्द्रप्रसाद बस्याल, अहिले जिल्ला प्रशासन कार्यालय रुपन्देहीमा शाखा अधिकृत हुनुहुन्छ । तर पछिल्लो झण्डै एक दशक नवलपरासीमा बिताउँदा वहाँले चालेको  अग्रशरताले बालक्लबलाई नवलपरासीमा आजको स्थानसम्म ल्याउन सकेको हो । जिवाकसको सदस्य त वहाँको लागि एउटा सानो पद थियो । बालक्लबका सदस्यहरुले केही जानकारी लिनुपर्दा सम्पर्क गर्ने वहाँ एक्लो बिकल्प हुनुहुन्थ्यो । छुनामुना बाल पत्रिका त वहाँले नवलपरासी छाडेपछी प्रकाशन नै हुन छाड्यो भने जिवाकस पनि पहिलेजस्तो बालक्लब मितवेयी हुन नसकेको बालबालिकाहरु बताउँछन् । बालसमूह जिल्ला समन्वय समितिको, उषा बालपत्रिका, जिल्ला बाल भेला जस्ता लोकप्रिय कार्यक्रम वहाँकै अवधारणाको उपज थियो । शुरवीर स्थापित, अहिले हिमालयन सामुदायिक बिकास मंच –हिकोडेफ) को प्रमुख हुनुहुन्छ । तर बिकट पहाडी जिल्लाका बालक्लबहरुको गतिविधि प्रर्बद्र्धन गर्न र जिल्लास्तरीय मूलप्रवाहमा ल्याउन वहाँको योगदान प्रमुख छ । माथिल्ला १२ वटा गाबिसमा बालक्लबहरुको स्थापना र साँगठनीक स्वरुप बिस्तारमा वहाँको प्रमुख भूमिका छ । बालक्लब नेटवर्कको कार्यसँचालन अवधारणा निर्माण गर्नुमा समेत वहाँको योगदानले पु¥याएको सहयोगले अहम काम गरेको छ । तिलोत्तम पौडेल, अहिले बालअधिकारकर्मीको रुपमा राजधानीमा हुनुहुन्छ । नेपालकै पहिलो बालक्लबको अध्यक्ष भएरै पनि होला वहाँको बालक्लबसँगको सम्बन्ध निकै लामो रह्यो र अझै छ पनि । पछिल्लोपटक लामो समय राजधानीमा रहेर पनि वहाँले यहाँका बालक्लबका गतिविधि राष्ट्रिय छापामा ल्याउन र बालक्लबबारे देशभरमै नियमित बहस चलाउन महत्वूर्ण भूमिका निर्वाह गर्नुभयो । बालक्लबको दर्ता प्रकृया अन्यको जस्तो सहज हुनुपर्ने भन्ने र अन्तर्राष्ट्रिय कानुनसँग बाँझिने राष्ट्रिय कानुनका बिरुद्ध सवोच्चसम्म पुगे् बिजयी हुनु बालक्लबकै क्षेत्रमा ठूलो बिजय थियो ।

त्यसका साथसाथै बिष्णु लामिछाने, कैलाश ठाकुर, संजय शर्मा, मुन्नामिया सिद्धिकी, शालिकराम पाण्डे लगायतका धेरै महानुभावहरुप्रति बालक्लब जगत सधै आभारी छ । 

तीन बालपत्रिका

नवलपरासीकै पहिलो बालपत्रिका छुनामुना खगेन्द्रप्रसाद बस्यालले नवलपरासी छाडेसँगै बन्द भएता पनि  बालबालिकाकै प्रयासमा निस्कने उषा, बाल सिर्जना र बाल इन्द्रेणी बालपत्रिका अझै प्रकाशनमै छन् । उषा अहिले आठौँ अंक निस्कने तयारीमा छ, बालइन्द्रेणीको यो छैठौँ अंक हो भने बाल सिर्जना दशौ अंकसम्म प्रकासनमा आइसकेको छ । बाल पत्रिकाको यो धरातल निर्माण गर्नमा बालक्लबका पूर्व नेताहरु बिद्रोही गिरी, प्रदीप बस्याल, केबी राना, सुधन गहतराज, गीता शर्मा, आशिष भूर्तेल लगायतका धेरै ब्यक्तिहरुको निरन्तर मिहीनेत जोडिएको छ । यी पत्रिका प्रकाशन गर्ने जमातको अधिकांश समूहले अझै पनि बाल पत्रकारिता तालिम पाएको छैन । अतः फस्टाउँदो बालपत्रकारिताको यो लहरलाई दिगो राख्न सम्बनधीत निकायको चासो हुनु जरुरी छ ।

तीन सुझाव
बालक्लबको यस्तो उर्भर भूमिलाई राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा नमूना केन्द्रको रुपमा लैजान तीन अनुभवले देखाएका सुझाव प्रस्तुत गरेको छु । बाल क्लबका सम्पूर्ण जानकारीसहित बालभित्तेपत्रिकाहरु, बालपत्रिकाहरु, बिभिन्न सफलताका कथाहरु, जस्ता सम्पूर्ण कामहरुको झल्को दिने बालक्लब सूचना केन्द्र निर्माण गर्नुपर्ने देखिन्छ । जसको लागि बाल समूह नेटवर्कको समन्वयमा जिवाकसको निर्माणाधिन भवनमा केही कोठाहरु त्यसका लागि छुट्याउनुपर्ने देखिन्छ । साथै बालक्लबका बिगतदेखिका कार्यहरुको कम्प्युटराइज दस्तावेजीकरण राख्नुपर्छ । र मिलेसम्म त्यही सूचनाकेन्द्रको मातहतमा रहने गरी नवलपरासीका बालक्लबहरुबारे अनलाइन वेभसाइट बनाउनुपर्ने देखिन्छ । त्यसैगरी बालसमूहरुमा देखिएको पुस्ता हस्तानतरणको बढ्दो समस्यालाई हटाउन बिभिन्न ठाउँका बिद्यालय र स्थानिय संघसस्थाको समन्वयमा नियमित साधारणसभाको परिपाटी बनाउनु जरुरी छ । अन्ततः बालक्लबको लागि आवश्यक न्यूनोतम आर्थिक र स्टेशनरी सामाग्री प्रत्येक गाबिस÷नगरपालिकासँग जिवाकसले छुट्टै सहमति गरी स्थानिक बिकास कोषबाट केही नियमित सहयोग हुने वातावरण बनाउन सकेमा यो बालक्लबको दिगो र प्रभावकारी बिकासको लागि कोशेढुङ्गा हुनसक्छ ।

No comments:

Post a Comment

Followers